مسمومیت با اسید سیتریک

مسمومیت با اسید سیتریک

مسمومیت با اسید سیتریک غذایی به ندرت اتفاق می افتد. اسید سیتریک یک جزء طبیعی بسیاری از مواد غذایی است و یکی از پرمصرف ترین مواد افزودنی غذایی است. میزان مصرف روزانه اسید سیتریک یا نمک های سدیم، پتاسیم و کلسیم تعیین نشده است، زیرا سمیت بسیار کمی دارد.

اسید سیتریک یک ماده تشکیل دهنده آلی ضعیف با فرمول مولکولی C 6 H 8 O 7 است. این ماده در درصد قابل توجهی از غذاهای آماده، نوشیدنی و داروها استفاده می شود. تخمین زده می شود ۷۰٪ در مواد غذایی و نوشیدنی ها، ۲۰٪ درصنایع دارویی و آرایشی و ۱۰٪ در تمیز کردن مواد شوینده و مواد نرم کننده استفاده می شود. در غذاها و نوشیدنی ها از آن به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و یک ماده ضدعفونی کننده استفاده می شود و باعث کنترل pHنیز می شود.

مسمومیت با اسید سیتریک

صنعت غذاهای فرآوری شده، داروسازی و مواد آرایشی در حال حاضر عامل اصلی رشد سریع بازار اسید سیتریک در سطح جهان است. مصرف کننده این تصور را دارد که اسید سیتریک اضافه شده در ترکیبات غذاهای آماده، نوشیدنی ها و ویتامین ها از منابع طبیعی مانند لیمو و لیموترش گرفته می شود. اسید سیتریک اضافه شده از طریق منابع طبیعی تهیه نمی شود.

تقریباً ۹۹٪ از تولید جهانی اسید سیتریک از طریق فرآیندهای میکروبی با استفاده از قارچAspergillus niger   تولید می شود. استفاده از اسید سیتریک در رژیم غذایی، هم در بزرگسالان و هم کودکان بسیار فراگیر  شده است. به دلیل افزایش مصرف این ماده، انتظار می رود تولید آن برای تأمین تقاضای یک بازار جهانی با اطمینان از ایمنی آن انجام شود. از آنجا که در محصولات از فرایند صنعتی آن استفاده می شود، ممکن است که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و بیماری در انسان شود.

• اسید سیتریک از دستگاه گوارش جذب می شود. متابولیسم ماده شامل چرخه اسید سیتریک، سنتز چربی ها و اسیدهای آمینه و گلوکونوژنز است. سیترات پس از تبدیل به بی کربنات بیشتر در ادرار دفع و تنها درصد کمی از آنها بدون تغییر دفع می شود. اسید سیتریک پس از تبدیل کامل متابولیک به بی کربنات از طریق کبد و کلیه ها دفع می شود.

• مسمومیت اسید سیتریک بسیار کم است. پس از تغذیه طولانی مدت اسید سیتریک (همراه با مقدار کافی کلسیم) به حیوانات آزمایشی در دوزهای روزانه بیشتر از میزان معمول مصرف شده توسط انسان، هیچ علائمی از سمیت مشاهده نشد.

• اثرات تحریک کننده اسید سیتریک بر روی پوست به pH محلول اعمال شده بستگی دارد و با سایر اسیدهای مشابه قابل مقایسه است.

• هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد اسید سیتریک می تواند باعث ایجاد حساسیت شود. در مورد تأثیر دوزهای منفرد اسید سیتریک بعد از مصرف یا جذب از طریق پوست هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست.

• هیچ اطلاعاتی در مورد اثر استنشاق مکرر اسید سیتریک وجود ندارد و هیچ گزارشی از سمیت تولید مثل، سمیت سلولی یا سرطان زایی این ماده در انسان وجود ندارد.

• اسید سیتریک و نمک های آن در مواد آرایشی و داروهای موضعی استفاده می شود. هیچ گزارشی از اثرات سمی سیستمیک اسید سیتریک از این طریق استفاده نشده است.

مصرف زیاد اسید سیتریک

مصرف زیاد اسید سیتریک ممکن است باعث مسمومیت شود.

• باعث آسیب شدید چشم در انسان و خرگوش ها شده و پوست خرگوش ها را تحریک می کند.

• مصرف مقادیر زیاد توسط انسان ممکن است باعث فرسایش دندان و سایر اثرات موضعی از جمله زخم دهان شود.

• ممکن است حملات آسمی را در افراد مبتلا به آسم را تشدید کند.

• تجویز مکرر خوراکی اسید سیتریک باعث تخریب جزئی غده طحال و تیموس در حیوانات می شود.

مسمومیت با اسید سیتریک صنعتی

این ماده قابل احتراق است و نباید در نزدیکی گرما یا شعله نگه داشته شود. ماده تحریک کننده چشم، پوست و دستگاه تنفسی است. با استنشاق یا بلع می توان آن را به بدن جذب کرد. قرار گرفتن در معرض حاد پوست و چشم ممکن است باعث قرمزی و درد شود. استنشاق آن ممکن است باعث گلودرد و درد شکم شود.

اقدامات لازم و احتیاط

• از تماس پوست و چشم خودداری کنید.

• از استنشاق یا بلع پودر آن خودداری کنید.

• آن را در محل گرم و شعله های آتش قرار ندهید.

• بعد از دست زدن به آن دست ها را کاملاً بشویید.

• برای جلوگیری از تماس پوست، چشم، استنشاق یا بلع، لباس محافظ بپوشید. 

نتیجه گیری

اسید سیتریک یک ماده بی رنگ و بی بو است. این ماده کاربرد فراوانی در محصولات غذایی دارد و به عنوان یک ماده طعم دهنده و نگهدارنده در غذا و نوشیدنی ها استفاده می شود. مسمومیت با اسید سیتریک خیلی کم اتفاق می افتد. اگرچه هنگام مصرف این ماده احتیاط کنید.